ARAZO MOTAK
-
- Antsietatea: Haurrek haur txikien beldurrak eta kezka tipikoak gainditzen ez dituztenean, edo beldurrak eta kezkak eskolako jardueretan,
etxean edo jolasean traba egiten dutenean, baliteke antsietate-nahasmendua diagnostikatzea. Antsietatea denok arrisku-uneetan edo kezka-uneetan bizi izaten dugun sentsazio normal bat da. Izan ere, une zailetan hobeto jarduteko balio digun egokitze-mekanismo bat da. Gutxieneko aktibaziorik gabe, ikasle batek ez luke ikasiko azterketen garaian, eta autoarekin sortutako egoera arriskutsu batean ez genuke bizkor erreakzionatuko. Antsietateak eragin mentala zein fisikoa du gugan, eta urduri, kezkati eta estu sentiarazten gaitu. Kontuan izan behar dugu beti antsietatea erreakzio normala dela. Beraz, helburua ez da antsietatea desagertzea, maneiatzeko eta egokitzeko moduko mailetara murrizten ikastea baizik.
- Arreta-gabeziagatiko eta hi
peraktibitateagatiko nahasmendua (AGHA): AGHA duten pertsonek arazoak izan ditzakete arreta jartzeko, jokabide oldarkorrak kontrolatzeko edo aktiboegiak izan daitezke. AGHAk sendabiderik ez duen arren, eraginkortasunez kontrola daiteke, eta sintoma batzuk hobetu daitezke haurra hazten doan heinean.
- Antsietatea: Haurrek haur txikien beldurrak eta kezka tipikoak gainditzen ez dituztenean, edo beldurrak eta kezkak eskolako jardueretan,
-
- Trauma-ondoko estresak eragindako nahasmendua: Haurrak trauma hori
zuzenean jasan dezake edo beste norbaiti gertatzen zaion zerbaiten lekuko izan daiteke. Haurrak epe luzeko sintomak sentiarazten direlako eta jarduerekin oztopatzen dielako, baliteke dituenean estres horren ondorioz, gaizki trauma osteko estresak eragindako nahasmenduaren diagnostikoa jasotzea (TEPT)
- Trauma-ondoko estresak eragindako nahasmendua: Haurrak trauma hori
-
- Tristura edo gogogabetasuna: Tristura oinarrizko sei
emozioetako bat da. Galeratik, zigorretik eta kaltetik sortzen bakardade-sentipen bati lotuta badago, eta bere baitatik,sortzen duen gogogabetasunetik, berrelikatzen bada.Fisikoki, tristurak bihotz-maiztasunari, presio arterialari, jarduera neuronalari eta tonu muskularrari eragiten die. Alderdi kognitiboan negatibotasuna sustatzen du eta oroitzapen mingarriak azalarazten ditu. Horrek guztiak jokabide apatiko eta inaktiboa sortzen du, eta horrek are tristeago sentiarazten gaitu. da. Indartu eta iraun egiten du, baldin eta, gainera,
- Tristura edo gogogabetasuna: Tristura oinarrizko sei
-
- Umorearen gorabeherak eta aldaketa erradikalak: Gogo-aldartearen alterazioak edo bat-bateko umore-aldaketak bat-bateko gorabehera
emozionalak dira, eta pertsonak hainbat emozio izaten ditu epe oso laburrean. Une honetan, pertsona aldarte alai edo asebetetik larritasun sakon edo urduritasun sakon batera pasa daiteke, zuzenean edo kontzienteki eragiten duen ezer gertatu gabe. Ezegonkortasun emozionalak interferentzia ugari eragin ditzake pertsonaren eguneroko bizi-erritmoan, maila pertsonalean, sozialean edo lanekoan. Nahiz eta normalean umore-aldaketa horiek emakumeei esleitu zaizkien gehien, emakumeek hilekoaren edo menopausiaren hormona-aldaketekin duten harremanaren ondorioz, egia esan, aldaketa horiek edozein sexu edo adinetan gerta daitezk
- Umorearen gorabeherak eta aldaketa erradikalak: Gogo-aldartearen alterazioak edo bat-bateko umore-aldaketak bat-bateko gorabehera
- Depresioa: Depresioa gaixotasun mental bat da, ohiko gaitasunekin eta energiarekin funtzionatzea eragozten diguna, batzuetan familiako, laneko edo gizarteko bizitzan eragin handia izanik. Honako ezaugarri hauek ditu: gogo-aldarte baxua, etengabeko tristura, interesa galtzea eta jarduerez gozatzeko ezintasuna. Portaeran eta pentsamenduan alterazioak izaten ditu. Ez dator bat eguneroko bizitzako arazoekin gertatzen diren eta berez berreskuratzen diren aldarte-aldaketekin. Gure herrialdeko 10 pertsonatik batek gutxienez depresio-gertakari bat izango du bere bizitzan zehar. Emakumeen % 40k ez dio osasun-arloko profesionalari kontsultarik egiten, ezjakintasunagatik (“ez dut oso ondo ulertzen zer gertatzen ari zaidan”) edo beldurragatik (“ezin dut aitortu gaixotasun mental bat dudala” edo “zer esango duten”).
- Nahasmendu obsesibo-konpultsiboa: Haur batzuengan, ekintza jakin batzuk egiteko pentsamenduak eta irrikak bere horretan diraute, nahiz eta ez ikusiarena egiten edo desagerrarazten saiatu. Baliteke haurrek nahaste obsesibo-konpultsiboa (TOC) izatea nahi ez diren pentsamenduek eta pentsamendu horien ondorioz egin behar izaten dituzten portaerek maiz gertatzen direnean, denbora asko hartzen dutenean, beren jarduerak oztopatzen dituztenean.